|
نشريه اينترنتی جنبش سوسياليستی
www.ois-iran.com
آرشيو //
تو |
|
آدرس لینک به این صفحه در سايت سازمان سوسياليستهای ايران: ـ |
کتاب
« مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران»
جلد دوم - کار جمال صفری
بطور رایگان در دسترس عموم قرار می گیرد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پیشگفتار
در متن جلد دوّم کتاب در بارۀ بازگشت مصدّق به ایران پس از خاتمۀ تحصیل و کوشش های علمی و اقدامات فرهنگی ازجمله تألیف و انتشار کتاب «کاپیتولاسیون و ایران»...، و عضویت او درحزب اعتدال و در کمیسیون تطبیق حوالجات، و همچنین چهارده ماه تصدّی معاونت وزارت مالیه و عضویت درجمعیّت دمکرات ضدّ تشکیلی آورده ام.
بازگشت مصدّق به ایران با آغاز جنگ خانمانسوز و ویرانگراوّل جهانی توآم بود. شروع جنگ اوّل جهانی«درسرتاسر اروپا قسمت عظیمی از آسیا را گرفته که از سالها قبل مقدّمات آن فراهم شده بود میان دول اتّفاق مثلّث (فرانسه و انگلستان و روسیه) با دول اروپا مرکزی ( آلمان و اتریش) آغازگردید. بتدریج دولتهای صربستان، بلژیک، رومانی، ژاپن، ایالات متّحدۀ امریکا، یونان، ایتالیا، پرتقال و چند کشور دیگربه دول اتّفاق مثلّث پیوستند و دولتهای عثمانی و بلغارستان نیزبه صف دول مرکزی ملحق شدند و جنگ کاملاً جنبۀ جهانی پیدا کرد. قتل ولیعهد اتریش به دست یک [جوان] صرب بهانۀ شروع جنگ بود ولی علّت اصلی آن تضادّ منافع استعماری دول اروپا بود که از پیشرفتهای سیاسی و نظامی آلمان و اتریش و نقشه هایی که دول مزبور جهت دست اندازی به مستعمراتشان داشتند احساس خطر نموده زمینۀ شروع جنگ را فراهم ساخته بودند.» علی رغم اعلام بیطرفی ایران قبلاً « سیطرۀ مشترک روس و انگلیس بعد از عقد معاهدۀ 1907 و تعیین مناطق نفوذ خود بر سراسر ایران حکمروا بود. بخش شمالی کشور در اشغال روسیه بود و نیروهای بریتانیا، اگر چه به صورت پراکنده استقرار یافته بودند ولی در مقامی بودند که بر نواحی جنوبی مسلط باشند.» اختلاف و چنددستگی و از هم پاشیدگی در درون ساختار سیاسی ایران و همچنین بی نظمی و هرج و مرج، راهزنی اجتماعی و بحران های فزایندۀ مالی ، پولی و اقتصادی ایران و « ناتوانی حکومت ها در جمع آوری مالیات و خالی تر شدن خزانۀ دولت »و ویرانی شهرهای مختلف ایران در اثرمداخلات مکرّر روس و انگلیس و حکومتهای ملوک الطوایفی یا خانخانی باعث آن گردیده بود که حکومت ها هیچ‌گاه بیش از چند ماه دوام نیاورند. در همان بدو شروع جنگ اوّل جهانی در فرمان احمد شاه راجع به بیطرفی دولت ایران خطاب به مستوفی الممالک رئیس‌الوزرای وقت ایران آمده است:« دولت ما در این موقع مسلك بیطرفی را اتّخاذ و روابط دوستانۀ خود را با دول متخاصمه كماكان حفظ و صیانت می‌نماید». امّا قوای تجاوزگر و اشغالگر متّفقین با نقض بی طرفی، ایران را به اشغال خود در آوردند و حیات و بقاء استقلال و تمامیّت ارضی ایران را به خطر انداختند. سر پرسی سایکس، ژنرال بریتانیایی که در سال 1916 فرماندۀ پلیس جنوب ایران ومأمور سرکوب مبارزان و مقاومت مردم جنوب شدو بخش زیادی از دوران چهار سالۀ جنگ (۱۹16 تا ۱۹۱۸) را در ایران گذرانده، «در گزارشی از آن دوران که برای مؤسّسۀ سلطنتی مطالعات جغرافیایی در لندن تهیّه کرده بود»، می‌نویسد: « تا پیش از سال ۱۹۱۴ بسیار بعید به نظر می‌رسید که کشوری چون ایران، با آن فاصله از اروپا، به صحنۀ جنگ بدل شود. در آن زمان اگر کسی می‌گفت که نیروهای بریتانیایی بارها و بارها در این استان وآن استان ایران رژه خواهند رفت، همه می‌گفتند عقلش را از دست داده.» به نظر محمّد قلی مجد پیامدهای جنگ اوّل جهانی از جمله « قحطی بزرگ از 1917 تا 1919 بزرگترین فاجعۀ تاریخ ایران و فراتر از تمامی وقایع پیش از آن است. » و بروایت میروشنیكف ( Miroshnikov, Lev Ivanovich) «جنگ جهانی اوّل برای مردم ایران بداقبالی ها و مشقّات بی شماری به همراه آورد . مناطق وسیعی در اثر جنگ تخریب شده، ده ها هزار ایرانی دچار قحطی شدند یا پس از بیماری مردند، بسیاری زندگی خود را در اثر عملیات نظامی از دست دادند و یا خسارت دیدند .» در ادامۀ جنگ اول جهانی در باره ی این فاجعۀ قرن بیستم که به ایران تحمیل گردید در جلد سوّم کتاب «مصدّق، نهضت ملّی و رویدادهای تاریخ معاصرایران » خواهم آورد.
جمال صفری
بهمن ماه 1394
برای خواندن و یا دانلود این کتاب از لینک زیر استفاه کنید
در همین رابطه:
کتاب « مصدق، نهضت ملی و رویدادهای تاریخ معاصر ایران»
جلد اول / کار جمال صفری
علاقمندان به کسب اطلاعات درباره تاریخ معاصر ایران می توانند بطور رایگان ، این کتاب را دانلود و مورد استفاده قرار دهند