آمریکا مجموعه اسناد کودتای ۲۸ مرداد را منتشر کرد

    15 ژوئن 2017 - 25 خرداد 1396

Alamy

کودتای ٢٨ مرداد یکی از بحث‌برانگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران است و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف درباره آن وجود دارد

 وزارت امور خارجه آمریکا برای نخستین بار کتاب اسناد مرتبط با کودتای ۲۸ مرداد که به سرنگونی دولت محمد مصدق منجر شد را منتشر کرده است.

این اسناد به وقایع سال‌های ۱۹۵۱ -۱۹۵۴ میلادی می‌پردازد و حوادث قبل از کودتا، عملیات سرنگون کردن مصدق و نیز وقایع پس از آن را در بر می‌گیرد.

 وزارت خارجه آمریکا در سال گذشته میلادی - در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و تصدی جان کری بر این وزارتخانه - اجازه انتشار کتاب اسناد کودتای ایران را نداده بود.

 وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۱۹۸۹ میلادی کتاب اسناد مربوط به روابط ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر کرد که اسناد کودتا در آن گنجانده نشد. آن اقدام بحث برانگیز اعتراضات زیادی را در پی داشت.

 به همین علت در سال ۱۹۹۲ کنگره آمریکا، وزارت امور خارجه را موظف کرد که تاریخ دیپلماسی ایالات متحده را به طور "جامع، دقیق و قابل اعتماد" چاپ کند.

 وزارت امور خارجه همچنین پذیرفت که نسخه تکمیل شده‌ روابط ایران و آمریکا در دهه ۱۹۵۰ میلادی را چاپ کند که سرانجام روز پنجشنبه (۱۵ ژوئن) چاپ شد.

 پیش از این در سال ۲۰۱۳ میلادی نیز سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده، سیا، با خارج کردن اسنادی از طبقه‌بندی محرمانه به نقش خود در آن کودتا اعتراف کرده بود.

 کودتای ٢٨ مرداد - که با همکاری سازمان سیا و سازمان اطلاعات سری بریتانیا معروف به ام‌آی ۶ و عناصری در ارتش انجام شد - یکی از بحث‌برانگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران است و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف درباره آن وجود دارد.

 طرفداران رژیم سابق ایران، محمد مصدق را به نقض قانون اساسی متهم و از برکناری او توسط شاه دفاع می‌کنند و کودتای ٢٨ مرداد را "قیام ملی" می‌نامند.

 اسلام‌گرایان، که در آن مقطع ابوالقاسم کاشانی از رهبران عمده‌شان بود نیز متهمند که با حمایت از کودتا در سرنگونی دولت مصدق و آغاز دوره‌‌ای از استبداد سیاسی در ایران نقش داشته‌اند.

برخی نیز حزب توده را متهم می‌کنند که با تندروی در اعتراضات پس از ۲۵ مرداد، که نخستین تلاش برای کودتا شکست خورد، زمینه را برای سرنگونی دولت آماده کرد و پس از آن نیز از توان سازمان افسران خود در عملیات ضدکودتا بهره نگرفت.

جنجال‌های تاریخی بر انتشار اسناد کودتای ۲۸ مرداد

 شصت و پنج سال بعد از کودتای ۲۸ مرداد، وزارت خارجه آمریکا کتاب اسناد مرتبط با این واقعه را منتشر کرده است.

این کودتا به سرنگونی دولت محمد مصدق منجر شد.

وزارت خارجه آمریکا ۲۸ سال پیش کتاب اسناد مربوط به روابط دولت ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر کرد اما اسناد کودتا در آن نبود که در همان زمان اعتراض‌های زیادی را در پی داشت.

این اسناد شامل جزئیات برنامه‌ریزی و اجرای عملیات مخفیانه است.

دولت‌های آمریکا و بریتانیا، دهه‌ها نقش خود را در براندازی محمد مصدق نخست وزیر وقت و رهبر نهضت ملی کردن نفت ایران پنهان کرده بودند.

ماجرا به حدود ۶۵ سال پیش بر می‌گردد.

برای اولین یک سال بعد از کودتا بود که جزئیاتی در باره این عملیات، در نشریه "ستردی ایوینیگ پست" منتشر شد.

علاوه بر کتاب خاطرات بعضی از نقش آفرین‌ها در این کودتا که جزئیات بیشتری از آن ارائه می‌کرد.

کتاب خاطرات کرمیت روزولت از جمله این کتاب‌هاست که اطلاعات زیادی درباره کودتای ۲۸ مرداد ارائه می‌دهد.

 سال‌ها بعد، یعنی در سال ۱۹۸۹ برای اولین بار وزارت خارجه آمریکا بخشی از اسناد کودتا را منتشر کرد.

اما در این اسناد، هیچ اشاره‌ای به نقش آمریکا و بریتانیا نشده بود. 

اسمی از سی‌آی‌اِی و یا ام‌آی‌۶، سازمان اطلاعات جاسوسی بریتانیا نیامده بود.

حذف این اطلاعات از این مجموعه، برای مشاور ارشد آن به حدی گران تمام شد که او در اعتراض استعفا داد.

در واکنش به این حرکت بود که کنگره آمریکا، قانونی تصویب کرد و دولت را موظف کرد تا اسناد مربوط به روابط خارجه خود را به طور درست و دقیق ثبت و به طور مرتب منتشر کند.

اما کار تهیه این اسناد تا سال ۲۰۱۱ میلادی طول کشید.

در آن سال مجموعه‌ای توسط سی‌آی‌اِی منتشر شد که به دلیل حساسیت‌های بالا اجازه انتشار پیدا نکرد.

عوامل مختلفی از جمله دولت‌های وقت و فشارهای دولت بریتانیا برای پنهان ماندن نقش‌شان در این کودتا و یا ملاحظات درباره روند مذاکرات هسته‌ای ایران ، انتشار این اسناد را به تعویق انداخت.

این اسناد در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما هم فرصت انتشار پیدا نکرد.

به نقل از سایت بی بی سی

تاريخ انتشار  در سايت سازمان سوسياليستهای ايران ـ سوسیالیستهای طرفدار راه مصدق در  مرداد ماه ۱۳۹۶ -  اوت ۲۰۱۷

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ