وضعیت محمود عباس، مجهولی جدید در معادله غزه

در روز جمعه نهم ژانویه 2009 فلسطینیان ساکن رام الله در میان نیروهای امنیتی وابسته به تشکیلات خودگردان فلسطینی اعتراض خود را به حملات اسرائیل به غزه اعلام کردند.

در شرایطی که نیروهای امنیتی که جثه بزرگی داشتند مشغول جمع آوری پرچم های حماس (رقیب حزب فتح) بودند فریاد "اتحاد، اتحاد" فضای میدان المناره در این شهر واقع در کرانه غربی رود اردن را پر کرده بود.

جنگ اخیر در خاورمیانه در میانه مناقشه تلخ دیگری میان حماس، گروه پیکارجویی که کنترل غزه را در دست دارد، و تشکیلات خودگردان فلسطینی در کرانه غربی رود اردن ،که جنبش فتح و رئیس آن محمود عباس در آن غالب هستند، رخ داده است.
 

تغییر موازنه

پیش از آغاز حملات اسرائیل به غزه انتظار می رفت اولین آتش بازی در این منطقه در روز نهم ژانویه رخ دهد که حماس معتقد است در این روز دوره چهار ساله ریاست محمود عباس بر تشکیلات خودگردان فلسطینی به پایان می رسد و اعضاء حماس هم هشدار داده بودند که پس از این تاریخ آقای عباس را بعنوان رئیس تشکیلات خودگردان به رسمیت نخواهند شناخت.

اما آنچه معترضان در میدان المناره آن را "کشتار جمعی" توصیف می کنند معادله را برهم زده است.

از حماس علائم متناقضی دریافت می شود؛ یک سخنگوی این جنبش در لبنان روز پنجشنبه هشتم ژانویه یادآوری کرد که از روز نهم ژانویه آقای عباس رئیس تشکیلات خودگردان نخواهد بود اما چندین نفر از رهبران حماس در غزه گفته اند اکنون زمان حل کردن این مشکل نیست.

در همین حال بسیاری هم می گویند در کرانه غربی رود اردن ناخشنودی از آقای عباس رو به افزایش است.

او در اولین بیانیه خود پس از آغاز حمله نظامی اسرائیل به غزه با گفتن اینکه اگر حماس آتش بس را تمدید می کرد امکان جلوگیری از حمله اسرائیل وجود داشت و همینطور "احمقانه" خواندن حملات راکتی به جنوب اسرائیل بسیاری از فلسطینیان را به خشم آورد.

بسیاری هم معتقدند پروازهای متعدد او به نقاط مختلف جهان برای گفتگو با رهبران جامعه بین المللی، از جمله گفتگوهای یک سال گذشته او با اسرائیل برای دستیابی به صلح و گسترش همکاری های اقتصادی، نتیجه چندانی در بر نداشته است.

جورج گیاکامن، تحلیلگر در دانشگاه بیرزیت در رام الله معتقد است حمله اسرائیل به غزه بیش از پیش باعث تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطینی شده. او می گوید: "اکنون حماس و مردم غزه قربانی تلقی می شوند و تشکیلات خودگردان فلسطینی نمی داند که چه کاری باید انجام دهد."

انتخابات تازه؟

در بحث بر سر طول دوره خدمت محمود عباس حماس تاکید کرده است او برای دوره ای چهار ساله انتخاب شده که در روز نهم ژانوپه به پایان رسیده است.

آقای عباس گفت قانون اساسی موجود در شرایط فعلی برگزاری انتخابات همزمان ریاست تشکیلات خودگردان و پارلمان فلسطینی را واجب الاجرا می سازد.

او همچنین ابراز تمایل کزده که تا زمان برگزاری انتخابات شورای قانون گذاری فلسطینیان در سال 2010 در قدرت باقی بماند.

اما با وجود لحن نرم تری که سیاستمداران دو طرف پس از آغاز درگیری با اسرائیل نسبت به یکدیگر دارند، نباید فراموش کرد که شکاف میان حماس و فتح بسیار عریض تر از اختلاف نظر بر سر قانون انتخابات است.

رفیق حسینی، مسئول دفترمحمود عباس ابراز امیدواری کرد که پس از مناقشه اسرائیل فلسطینیان به خود بیایند، اما منکر آن شد که افکار عمومی به تدریج علیه آقای عباس تغییر می کند: "البته که ساکنان کرانه غربی رود اردن با مردم غزه هستند، اما همچنین می خواهند به حماس بگویند دست از بهانه به اسرائیل دادن [با شلیک راکت] بردارد. نباید به سود دشمن عمل کرد. مردم چه در غزه و چه در کرانه غربی این را می فهمند."

محمود محسن فردی که در سال 2006 بعنوان عضو حماس به پارلمان فلسطینی راه یافت و پس از آن به مدتی طولانی زندانی اسرائیل بود، اکنون خود را سیاستمداری مستقل می داند.

او هر چند بر پیروزی مشروع حماس در انتخابات سال 2006 تاکید می کند اما می گوید: "باید برگردیم و با هم مذاکره کنیم. هیچکس حق ندارد دیگری را حذف کند."

آقای محسن بر این باور است که با وجود دستگیری های گسترده اعضاء حماس توسط تشکیلات خودگردان فلسطینی و تلاش برای از بین بردن امکان فعالیت حماس در کرانه غربی، مردم هنوز از این گروه پیکارجو حمایت می کنند.

او می گوید: "مردم نمی توانند آزادانه عقیده خود [درباره حماس] را ابراز کنند زیرا از مجازات و عاقبت آن می ترسند."

کارشناسان معتقدند انتخابات چاره اجتناب ناپذیر این مسئله است، اما مذاکرات برای حل مناقشه بر سر اینکه دو انتخابات چه زمانی باید برگزار شود در ماه نوامبر شکست خورد.

پروفسور گیاکامن معتقد است موضع نرم تر حماس را می توان با درک این موضوع مرتبط دانست که در رسیدن به صلح نهایی با اسرائیل باید پذیرفت تشکیلات خودگردان فلسطینی به نحوی در کنترل گذرگاه رفح میان مصر و غزه نقش ایفاء کند.

اما حتی اگر تقاضا و فشار برای آتش بس دو گروه رقیب را بر سر میز مذاکره بازگردان، در شرایطی که بمباران غزه ادامه دارد، برگزاری انتخابات چشم انداز روشنی ندارد.