به نقل از وبلاگ  احترام آزادی

ایرج مشیری

اصفهان نصف جهان

اگه تابحال از استان نصف جهان (اصفهان) دیدن نکرده اید، نصفی از عمرتان به هدر رفته ، اما هنوز فرصت هست ، در تعطیلات عید امسال حدود ۳۰۰۰۰۰۰ نفر از اصفهان بازدید کردند که ۵۰ درصد آنها در هتلها ومهمانسرا ها و ۳۰ درصد در مدارس و ۲۰ درصد در پارکها اقامت داشتند که این آمار در این۵۰ ساله اخیر واقعاً بی سابقه بوده، آمار از لحاظ تعداد گردش گر را عرض میکنم، بناهای تاریخی اصفهان که کاملاً شناخته شده اند و نیاز به توضیح ندارند، عالی قاپو، چهل ستون، مدرسه ی چهارباغ، کاخ هشت بهشت، پل سی و سه پل، پل خواجو، میدان نقش جهان، منارجنبان و رودخانه ی زیبای زاینده رود که نمای زیبایی به شهر بخشیده اند.

دستور زبان اصفهانی

مضاف و موصوف همیشه "ی" میگیرد

مثال: در باغ--->دری باغ***گل قشنگ--->گلی قشنگ***آدم خوب---آدِمی خُب

 

 "د" ما قبل ساکن قلب به "ت" میشود. مثال: پراید--->پرایت***آرد--->آرت

 واو ساکن آخر کلمه به  "ب" قلب میشود. مثال: گاو--->گاب

اصولاً در هر کجا که کسره قشنگ باشد فتحه به کار میرود و در هر کجا که فتحه کلمه را زیباتر میکند کسره به کار میرود.

مثال برای فتحه: اَز--->اِز***قَفَس--->قَفِس***اَزَش--->اِزِش***بزَن--->بِزِن

و برای کسره:اِمروز--->اَمروز***جمعِه--->جمعَه***سِفید--->سَفید

 صدای "آ" جایگاهی نداشته و به "او" تبدیل میشود.

مثال: شما--->شوما***کجا--->کوجا

 حرف "و" در قالب حرف ربطی به "آ" تبدیل میشود.

مثال: من و تو و حسن--->منا تو آ حسن

اصولاً خود "آ" به عنوان یک حرف ربط به کار میرود. مثال:من هستم--->آ بابامم هستن.

در ضمن حرف "آ" به معنای "به علاوه" هم به کار میرود.

مثال: 3+4+5--->3+4 آ 5

 حرف "ه" در لهجه اصفهانی به نوعی نابود شده است.

مثال: بچه ها--->بِچا***گربه ها--->گُربا***میجهد--->میجِد

"ه" در آخر کلمات فعل به "د" ساکن بدل میشود.مثال:بِرِه--->بِرِد***بِشِه--->بِشِد

"ه" به "ی" هم تبدیل میشود. مثال: بهتره--->بِیتِرِس

و این بار "ه" به "ش" هم تبدیل میشود. مثال: بهش میگم---> بِشِش میگم

و جالب تر از همه "ه" به "و" هم تبدیل شده. مثال:ما هم می آییم---> ماوَم میَیم

نکته:به غیر از اول شخص مفرد، حروف "خوا" به حرف "خ" تبدیل میشود.مثال: میخوای--->میخَی

 در برخی از افعال حرف "ی" به "اُوی" تبدیل میشود. مثال: میشنوی--->میشنُوی

 حرف اول کلمه "ب" یا "ن" باشد و حرف سوم "ی" باشد یک "ی" بعد از "ب" یا "ن" اضافه میشود.

مثال: بگیر--->بیگیر***بشین--->بیشین***بریز--->بیریز***ببین--->بیبین

 و معروف ترین قسمت حرف "س" آخر کلمات که واقعا لهجه اصفهانی رو شیرین کرده!!!

مثال: چه خَبَر؟--->چه خَبِرِس؟***بسه--->بَسِس

اما جالب تر اینکه کلمه "پس" کاملاً متحول شده و به "پَ" تبدیل شده.

مثال: کجایین پس؟--->کوجایین پَ؟***پس تو کجایی؟--->پَتو کوجای؟

"و" ما قبل "ی" به حرف "ف" تبدیل شده است. مثال: دیوار--->دیفال

تبصره: در لهجه سوپر اصفونی حرف "د" به "ز" تبدیل میشود. مثال: گنبد--->گُنبِز

"ی" در آخر برخی کلمات حذف میشود. مثال: چیزهای زیادی هست--->چیزا زیادی هَ

"د" + فعل + "د" . مثال: دِ بیا دِ***دِ برو دِ*** دِ جَلد باش دِ

چند اصطلاح اصفهانی:

"آیا عالم" به معنای معلوم نیست---> آیِ عالم بیاد یعنی معلوم نیست بیاد

"آیدی داره" به معنای جالب---> آیدی داره ایشون دارن اینارو به ما میگن

"جخ" به معنای تازه--->من جخ تازه رسیدم***

در برخی موارد که باید خیلی مهم تر گفته بشه با خود معنی همان کلمه به کار میرود---> من جخ تازه رسیدم

 فعل زیبای اِسِدَم که میشود گفت کلمه گرفتم رو به طور خیلی شدید داغون کرده که به شرح زیر میباشد:

اِسِدَم-اِسِدی-اِسِد-اِسِدیم-اِسِدید-اِسِدند

استثنای دیگری هم در مورد مغازه وجود دارد که فتحه به ضمه تبدیل میشود.

مثال: مَغازه--->مُغازه

"جل" باش که به معنی عجله هست که حرف اول و آخر عجله حذف شده و اینطوری شده--->جل باش

 در بعضی موارد شکل کلی کلمات و حروف به صورت کمپلیت عوض شده.

مثال: جوجه--->چوری***کلاغ--->غِلاغ

 در لهجه اصفهانی حرفی به نام "ژ" وجود ندارد و به جای آن را "ج" پر کرده.

مثال: ماساژ--->ماساج***پاساژ--->پاساج

 اصطلاح "در را پیش کن" به جای "در را ببند" که شیرینی لهجه اصفهانی رو دو چندان کرده...

(لهجه ی اصفهانی، گلستان تاک ) ترانه اصفهان، معین