آقاي يزدي! طرح خواست نظارت بين المللي بر انتخابات اولين بار است که از جانب يک نيروي اپوزيسيون ‏ايراني در داخل کشور مطرح مي شود. چرا در دوره هاي گذشته، به ويژه در شرايطي که انتخابات مجلس هفتم برگزار ‏شد، اين خواست را مطرح نکرديد؟‎‎

هرطرح يا عمل سياسي بايستي با توجه به شرايط مناسب مطرح شود؛ در انتخابات مجلس هفتم بسياري از نيروهاي ‏سياسي، بخصوص اصلاح طلبان درون يا نزديك به حاكميت، نسبت به عملكرد شوراي نگهبان خوش بيني هايي داشتند ‏و بدان اميدوار بودند. در عمل اما چنين نشد و در انتخابات مجلس هشتم وضع همان است كه بود و شوراي نگهبان با ‏صراحت بر ادامه رويه هاي خلاف قانون خود اصرار دارد. حال وقتي حتي دادگاه هاي ايران هم توانايي رسيدگي به ‏شكايت از شوراي نگهبان را ندارند و شوراي نگهبان با گردنكشي حاضر به حضور در دادگاه و ارائه اسناد رد ‏صلاحيت ها نمي شود، چه اميدي مي توان داشت؛ بنابراين گزينه ديگري جز نظارت بين المللي وجود ندارد.‏

همانطور که در بيانيه تان اشاره کرده ايد، طرح اين تقاضا ممکن است دير هنگام باشد، در اين صورت مي ماند همان ‏اميدي که شما به اين صورت بيان کرده ايد: "انتقال پيام و خواست ملت ايران به حاكميت تماميت خواه ايران و جامعه ي ‏بين المللي و سوق دادن هر دو طرف به راه حل هاي كم هزينه تر و سودمند و برحذر داشتن هر دو طرف از ‏ماجراجويي." چرا اين پيام که "ما نظارت بين المللي مي خواهيم» بايد جامعه بين المللي و حاکميت را از ماجرا جويي ‏برحذر کند؟" ‏

تغييرات و تحولات سياسي موثر، معمولاً ناگهاني رخ نمي دهند.هم حاكميت و هم اصلاح طلبان بر سر يك پيچ سرنوشت ‏ساز هستند؛ اگر شوراي نگهبان و مجموعه حاكمان، بر ادامه روش هاي نادرست گذشته خود اصرار ورزند ـ كه همه ‏شواهد حاكي از آن است ـ شكاف ها، حتي در درون نظام عميق تر مي شود.در آن صورت تمايلات و گرايشات ساختار ‏شكن، بيرون از نظام شكل مي گيرند و رشد مي كنندکه حاصل آن معلوم نيست و به نفع مصالح ملي كشورمان هم نيست؛ ‏مصالحي كه فراتر از نظام است. بنابراين طرح چنين امري ممكن است باعث توجه و تغيير در رفتارها بشود.‏

‎‎با توجه به اينکه سياست شما قاعدتاً جلب همراهي ديگر نيروهاي اصلاح طلب است، آيا قبل از صدور اين ‏بيانيه، منظورم بخصوص تأکيد براين خواست است، با گروهها و احزاب سياسي ديگري در اين مورد همفکري انجام ‏داده ايد؟ اگر نه، چرا؟ اگر آري با کدام نيروها و با چه نتيجه اي؟‎‎

با برخي از نيروهاي سياسي نزديك به نهضت آزادي مطرح شد ولي آمادگي نداشتند.‏

‎‎با توجه به اينکه امکان پذيرش اين پيشنهاد از جانب دولت فعلي هم غيرممکن به نظر مي رسد، از هم اکنون ‏مي توان آن را به دست نيامده تصور کرد، حرکت بعدي شما چيست؟‎ ‎

به رغم اعلام صريح مواضع شوراي نگهبان، بايد منتظر عملكرد آنان بعد از ثبت نام و رسيدگي به صلاحيت ها بود. ‏ثبت نام و داوطلب شدن حق اوليه هر شهروندي است. با ثبت نام بايد اين حق مطالبه شود. ثبت نام به معناي تقويت فرايند ‏مشاركت مردم است و نظارت بين المللي هنگامي معنا دار مي شود كه شهروندان از حق خود استفاده و ثبت نام كرده ‏باشند.ضمن اينکه نظارت بين المللي عبور از نظام نيست. به هر حال در چنين شرايطي، رد صلاحيت ها همچنان هزينه ‏اي براي حاكمان انحصار طلب است. ‏

‎‎آيا تقاضاي نظارت بين المللي را در انتخابات آينده رياست جمهوري هم مطرح خواهيد کرد؟‎ ‎

رفتارحاكميت علي الاصول بايد طوري باشد كه نظارت احزاب سياسي در داخل، وافي به مقصود باشد و نيازي به ‏نظارت بين المللي نباشد. اما همانطور كه اعلام كرده ايم رفتار حاكميت جز اين راهي براي نيروهاي اصلاح طلب باقي ‏نگذاشته است؛ لذا اگر بخواهند در انتخابات رياست جمهوري آينده هم همين شيوه ها را بكار ببرند، خواست نظارت بين ‏المللي جدي تر خواهد بود.‏

‎‎بيان اين امر از جانب شما که "حضور در انتخابات را هرگز به معناي شركت در همه مراحل انتخابات و ‏سهم خواهي از قدرت سياسي در شرايط كنوني" ارزيابي نمي كنيد، آيا به معناي تحريم انتخابات در صورت تأمين نشدن ‏خواست نهضت آزادي ايران است؟‎ ‎

خير؛ نهضت آزادي با تحريم انتخابات موافق نيست.‏

‎‎آقاي يزدي در ميان احزاب اصلاح طلب موجود، آيا هيچکدام تمايلي به همکاري انتخاباتي با نهضت آزادي ‏و يا ديگر جريانات نو انديش ديني نشان داده اند؟‏‎ ‎

تمايل و اعتقاد بسيار زيادي وجود دارد، اما نزديكي و همكاري با نهضت آزادي هزينه دارد و آنها در شرايط كنوني، اين ‏نزديكي و همگامي را به نفع خود نمي دانند. به احتمال زياد بعد از انتخابات، شرايط براي همكاري آماده تر خواهد شد.‏

‎‎پيش بيني شما از ميزان حمايت داخلي و خارجي از اين بيانيه چيست؟‎ ‎

در داخل ايران نيروهاي سياسي از بيانيه نهضت آزادي ايران استقبال كرده اند، اما از واكنش هاي خارجي اطلاع زيادي ‏ندارم.‏

‎‎آيا نهضت آزادي ايران صرف نظر از موافقت يا مخالفت حکومت با نظارت بين المللي، کانديداهايي براي ‏انتخابات معرفي خوهد کرد؟ در آنصورت آيا انتظار داريد كه برخي چهره هاي شناخته شده، يا ناشناس شما ز فيلتر ‏شوراي نگهبان عبور كنند؟‎ ‎

شركت در انتخابات حق همه شهروندان است. ما مردم را به مطالبه حقوق شهروندي خود دعوت و ترغيب كرده و مي ‏كنيم. ثبت نام ما يكي از اين موارد مطالبه حقوق شهروندي است. اما مشاركت به معناي رفتن به پاي صندوق ها و راي ‏دادن به افراد و يا دعوت مردم به راي دادن و حمايت از نامزد هاي معين، يا يك حزب سياسي، به تحولات آينده بستگي ‏دارد. شرايط كنوني طوري نيست كه اعضايي از نهضت آزادي تاييد صلاحيت شوند. حتي اصلاح طلبان شناخته شده ‏نيز رد صلاحيت خواهند شد. ‏

‎‎با توجه به روال فعلي و زمان کم باقيمانده تا انتخابات مجلس، پيش بيني شما از نتيجه انتخابات چيست؟‎ ‎‎‎

اگر هيچ تغييري در سياست ها و رفتار ها داده نشود، نتيجه انتخابات مجلس هشتم روشن است و پيامد آن عميق تر شدن ‏شكاف در ميان حتي نيروها و فعالان سياسي درون حاكميت خواهد بود. ‏

‎‎شما در مصاحبه قبلي با «روز» به امتناع اصلاح طلبان در همکاري هاي انتخاباتي با نهضت آزادي و يا ‏نيروهاي ملي ـ مذهبي اشاره کرديد. چرا اين گفتمان را در سطح جامعه و به شکل علني و بيروني مطرح نمي کنيد؟‎ ‎‎‎
در شرايط فعلي طرح اين بحث كمكي به بهبود اوضاع نمي كند. ‏

‎‎آقاي يزدي چند سال پيش پيشنهادي شده بود مبني بر اينکه نهضت آزادي براي دريافت مجوز فعاليت، نام ‏ديگري برگزيند. چرا نمي توان فعلاً که شرايط چنين است، براي نفس پيشبرد مبارزه سياسي اين پيشنهاد را پذيرفت؟‎ ‎‎‎
اين يك پيشنهاد صادقانه نبود. همان زمان كه اين پيشنهاد در وزارت كشور مطرح شد از آنها خواستيم كتباً به ما بنويسند، ‏اما ننوشتند. هنگامي هم كه جمعي از اعضاي كمتر شناخته شده نهضت، درخواست تاسيس يك حزب جديد را كردند، ‏وزارت اطلاعات كه انها را شناسايي كرده بود به كميسيون ماده 10 گزارش داد و آنها نيز از صدور پروانه خودداري ‏كردند. فراموش نكنيد كه آنها با اسم احزاب يا روزنامه ها مخالف نيستند، بنابراين تغيير اسم مشكل را حل نمي كند. حتماً ‏خاطرتان هست زماني كه روزنامه جامعه توقيف شد و روزنامه نشاط به جاي ان درآمد، رييس سابق قوه قضاييه در ‏نماز جمعه به شدت به روزنامه نشاط حمله كرد و گفت كه اين همان روزنامه توقيف شده جامعه است. هنگامي كه قانون ‏مطبوعات را تغيير دادند، به اين نكته نيز پرداخته شد تا مانع شوند اگر روزنامه اي توقيف شد، همان هيات تحريريه ‏روزنامه ديگري را با همان مشخصات منتشر کند. حاكميت با نهضت آزادي پدر كشتگي ندارد آنها با "آزادي" مسئله ‏دارند و تغيير نام درد آنها را دوا نمي كند. ‏