محمد متین

انتصاب جانشین بی‎نظیر بوتو و احزاب خاندانی

به نقل از سايت بی بی سی

http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2007/12/071230_v-bhutto-replacement-ana.shtml

 

بی نظیر بوتو، رهبر فقید حزب مردم پاکستان، در وصیت نامه خود گفته است "در صورت عدم حضور من آصف علی زرداری رهبر حزب خواهد بود."

بدنبال این تحول، بر اساس گفته های مخدوم امین فهیم، از رهبران بلند پایه حزب، آقای زرداری گفته است که او مایل است بلاول پسرش به عنوان رهبر حزب زمام امور حزب مردم را بدست گیرد.

با این حساب بلاول زرداری پسر بی نظیر بوتو، نخست وزیر پیشین پاکستان و آصف علی زرداری همسر خانم بوتو بطور مشترک به عنوان جانشین او برای رهبری حزب مردم پاکستان معرفی شده اند.

آقای زرداری همچنین در سخنانی در نشستی خبری گفت که حزب مردم پاکستان در رقابت های انتخاباتی ماه ژانویه شرکت خواهد کرد و از نواز شریف، نخست وزیر سابق این کشور و مخالفان دولت پرویز مشرف، درخواست کرد که از تهدید تحریم انتخابات پارلمانی صرف نظر کنند.

اگرچه بر سر اینکه چه کسی رهبری حزب مردم پاکستان را بعد از خانم بوتو بدست می گیرد گمانه زنی هایی می شد اما قریب به اتفاق ناظران مسایل پاکستان دست کم بر این نظر توافق داشتند که بدلیل روند "خاندانی" بودن حزب خانم بوتو، شخصی از خانواده بوتو تصدی این پست را برعهده خواهد گرفت.

احزاب خاندانی

احزاب خاندانی که اکنون بیشتر در کشورهای در حال توسعه از جمله جنوب آسیا دیده می شود، احزابی هستند که حضور گرم آنها در فعالیتهای سیاسی مدیون شخص، عشیره و قبیله است و اگرچه رهبران با نفوذی در آنها هستند، اما این حضور شخصی از خاندان حاکم بر حزب است که اهمیت دارد.

حزب کنگره در هند از این نمونه هاست که به خانواده نهرو- گاندی وابسته است. اهمیت حضور شخصی از این خانواده در راس حزب تا جائی است که بدنبال ترور ایندیرا گاندی، راجیو پسر او که تمایل چندانی برای شرکت در سیاست نداشت وارد بازیهای سیاسی شد و بدنبال ترور او و پس از مدتی رهبران حزب سونیا گاندی، بیوه ایتالیایی الاصل آقای راجیو را تشویق به شرکت در سیاست کردند کسی که خود گفته تلاش داشت تا راجیو را از شرکت در فعالیتهای سیاسی منع کند. اکنون نیز راهول گاندی پسر سونیا، وارد فعالیتهای جدی سیاسی شده است.

وضعیت در بنگلادش نیز به گونه ای همین است. دو حزب اصلی عوامی لیگ و حزب ملی بنگلادش که بطور متناوب دولت را در سالهای اخیر در دست داشته اند، وابسته به رهبران مهم کشور هستند و اعضای خانواده این رهبران هستند که در این احزاب در راس قدرت قرار دارند.

شیخ حسینه واجد رهبر حزب عوامی لیگ دختر مجیب رحمان و خالده ضیا رهبر حزب ملی همسر ضیا رحمان است.

در سریلانکا نیز خانواده باندرانایکه از قدرت برخوردارند. سلیمان باندرانایکه در دهه 40 میلادی از وزرای سریلانکا بود. او سپس نخست وزیر شد. با ترور او در سال 1959 سریماوو باندرانایکه همسر او اولین نخست وزیر زن جهان شد.

پسر او زمانی رئیس پارلمان سریلانکا بود و سپس از وزرای دولت شد؛ و چانداریکا کوماراتونگا، دختر او در اوایل دهه 90 میلادی اولین رئیس جمهور زن سریلانکا شد.

در سال 2001 مگاواتی سوکارنو، دختر احمد سوکارنو بنيانگذار جمهوری اندونزی، ریاست جمهوری اين کشور را برای مدتی عهده دار شد.

زیرکی سیاسی

حزب مردم پاکستان که ذوالفقار علی بوتو آن را پایه گذاری کرد نیز از اینگونه احزاب است.

همین سنت است که در آن بجای انتخاب دموکراتیک رهبر حزب، ریاست حزب بصورت جانشینی به یکی از اعضای خانواده می رسد.

خانم بوتو نیز در وصیت نامه خود همسر خود، آصف علی زرداری، را بعنوان رهبر حزب معرفی کرده است.

اما اقدام آقای زرداری در دادن ریاست حزب به پسر 19 ساله اش از یک سو و درخواست برای نامیدن فرزندانش با نام بوتو علاوه بر حفظ سنت، نشان از زیرکی سیاسی رهبران حزب مردم است.

آصف علی زرداری از محبوبیت چندانی برخوردار نیست و بارها به فساد متهم شده و بر اساس همین اتهامات چند سال را نیز در زندان و تبعید بسر برده است. اگرچه خود همه این اتهامات را رد می کند.

با معرفی کردن بلاول بوتو زرداری جوان به عنوان رهبر حزب مردم آقای زرداری و مقامات حزب در حالیکه عملا قدرت را در دست گرفته اند اما در ظاهر رهبری حزب را به پسر خانم بوتو داده اند، چیزی که در بین مردم می تواند موثر باشد.

شرکت در انتخابات

آقای زرداری در سخنانی همچنین گفته است که حزب مردم پاکستان در رقابت های انتخاباتی ماه ژانویه شرکت خواهد کرد و از نواز شریف، نخست وزیر سابق این کشور و از مخالفان دولت پرویز مشرف، درخواست کرد که از تهدید تحریم انتخابات پارلمانی صرف نظر کند.

این درحالی است که حزب مسلم لیگ نواز شریف، نخست وزیر پیشین پاکستان، گفته است که انتخابات را تحریم می کند.

حزب مردم پاکستان دلایل روشنی دارد که با وجود کشته شدن رهبر آن و تحولات ناشی از آن خواهان شرکت در انتخابات است؛ اگرچه شاید برای تعویق کوتاه مدت آن، مشکل اساسی نداشته باشد.

انتخابات قرار است 8 ژانویه 2008 برگزار شود.

حزب خانم بوتو تلاش دارد تا خود را دنباله رو نظرات خانم بوتو بداند. خانم بوتو بر شرکت در انتخابات تاکید داشت.

نواز شریف چند هفته پیش با خانم بوتو دیدار کرد و تلاش کرد تا او را تشویق به تحریم انتخابات کند، که این دیدار نتیجه ای در این راستا نداشت.

همچنین این حزب می خواهد بیشترین بهره برداری را از موج بوجود آمده از ترور خانم بوتو کند و شرکت در انتخابات در زمان کنونی می تواند برای بزرگترین حزب پاکستان کرسیهای زیادی را در پارلمان به همراه بیاورد.

از سوی دیگر تحریم انتخاب به معنی دادن توپ به حزب آقای شریف از یک طرف و از سوی دیگر در صورت برگزاری انتخابات بدون حضور آنها، کمک به بقای سیاسی حزب مسلم لیگ (شاخه قائد اعظم) است که از حمایت ژنرال مشرف برخوردار است. اینها چیزهایی است که حزب مردم خواهان آن نیست.

دلیل دیگر می تواند این باشد که خانم بوتو با حمایت متحدان غربی اش پس از چند سال تبعید خود خواسته در 18 اکتبر به پاکستان برگشت؛ و خانم بوتو و حزب وی به عنوان حزبی میانه رو از حمایت کشورهای غربی برخوردار بود. این مساله ای است که رهبران جدید حزب تمایلی به از دست دادنش ندارند.

به هر صورت با مرگ خانم بوتو حزب مردم پاکستان وارد دوران جدیدی از حیات خود شده است؛ دورانی که می تواند برای این حزب و پاکستان تحولات زیادی را بدنبال داشته باشد.